Ως στεφανιαία νόσος ορίζεται η προοδευτική στένωση των στεφανιαίων αρτηριών (δηλαδή των αρτηριών που τροφοδοτούν με αίμα τον καρδιακό μυ), λόγω εναπόθεσης αθηρωματικών αλλοιώσεων. Η αθηροσκλήρυνση (ή αθηρωμάτωση) είναι μια χρόνια διαδικασία που περιλαμβάνει τη συσσώρευση χοληστερόλης, λίπους και ασβεστίου στο τοίχωμα των αρτηριών. Έτσι, οδηγεί σε στένωση του αυλού τους και μειωμένη ροή αίματος προς τον καρδιακό μυ, η οποία γίνεται ευκολότερα αντιληπτή σε περιπτώσεις αυξημένων αναγκών της καρδιάς σε οξυγόνο (πχ. σωματική άσκηση).

Στεφανιαία νόσος: Παράγοντες κινδύνου

Η ανάπτυξη της στεφανιαίας νόσου επηρεάζεται από πολλαπλούς παράγοντες κινδύνου, όπως

• Κάπνισμα

• Υπέρταση

• Σακχαρώδης διαβήτης

• Παχυσαρκία

• Μεταβολικό σύνδρομο

• Ηλικία

• Στρες

• Γενετική προδιάθεση
  
• Δυσλιπιδαιμία
  
  

Εκδήλωση στεφανιαίας νόσου

Η ανεπαρκής αιμάτωση του καρδιακού μυός (ή αλλιώς ισχαιμία) παρουσιάζεται συχνά ως στηθάγχη, η οποία περιλαμβάνει αισθήματα πίεσης, σφιξίματος, μουδιάσματος ή πόνου στο στήθος, το χέρι, τον αυχένα, την πλάτη ή το σαγόνι, ενώ μπορεί να συνυπάρχουν και συνοδά συμπτώματα πχ.ναυτία ή έμετος.

– Ασυμπτωματική νόσος.

Υπάρχουν περιπτώσεις όπου παρά την παρουσία σημαντικών στενώσεων, μπορεί να απουσιάζουν τα συμπώματα, πχ. σε διαβητικούς ασθενείς. Αυτό μπορεί να οφείλεται και το γεγονός ότι η ανάπτυξη των στενώσεων αποτελεί μια προοδευτική, χρόνια διαδικασία, κατά τη διάρκεια της οποίας ο καρδιακός μυς επιστρατεύει άλλα υπάρχοντα αγγεία, σε μια προσπάθεια να αντιρροπίσει την ισχαιμία (ανάπτυξης παράπλευρης κυκλοφορίας).

– Σταθερή στηθάγχη

Τα στηθαγχικά συμπτώματα εμφανίζονται κατά τη διάρκεια σωματικής άσκησης ή έντονου συναισθηματικής πίεσης.

– Ασταθής στηθάγχη

Τα στηθαγχικά συμπτώματα εμφανίζονται σε συνθήκες ηρεμίας, κατάσταση ιδιαίτερα ανησυχητική, που ουσιαστικά θεωρείται προάγγελος του εμφράγματος.

-Εμφραγμα μυοκαρδίου

Το έμφραγμα οφείλεται σε ρήξη αθηρωματικής πλάκας, φαινόμενο που οδηγεί σε δημιουργία θρόμβου και πλήρη απόφραξη της αρτηρίας, με αποτέλεσμα νέκρωση τμήματος της καρδιάς. Αποτελεί επείγουσα ιατρική κατάσταση που χρήζει άμεσης διακομιδής στο νοσοκομείο.

– Αιφνίδιος θάνατος.

Αποτελεί τη δραματικότερη εκδήλωση της στεφανιαίας νόσου, η οποία σε ένα ποσοστό έως και 25% των περιπτώσεων μπορεί να αποτελεί την πρώτη εκδήλωση της νόσου.

Πώς αντιμετωπίζεται η στεφανιαία νόσος;

Στα πλαίσια της αντιμετώπισης της στεφανιαίας νόσου συνήθως περιλαμβάνονται:

1. Τροποποιήσεις του τρόπου ζωής:

• Υιοθέτηση σωστών διατροφικών συνηθειών και προγράμματος συστηματικής σωματικής άσκησης

•  Διακοπή του καπνίσματος

2. Φαρμακευτική αγωγή:

•   Ρύθμιση των παραγόντων κινδύνου που προαναφέρθηκαν (αρτηριακής πίεσης, σακχάρου, επιπέδων χοληστερόλης), ενώ δίδεται και αγωγή για την πήξη του αίματος

•   Νιτρογλυκερίνη για την ανακούφιση της στηθάγχης

3. Αγγειοπλαστική

Πρόκειται για μια αναίμακτη διαδικασία, κατά την οποία επιτελείται διάνοιξη της στένωσης και του αυλού του θρομβωμένου αγγείου με τη χρήση ειδικού μπαλονιού. Αρχικά πραγματοποιείται στεφανιογραφία με τη χρήση σκιαγραφικού μέσου, ώστε να αναδειχθεί το πάσχον αγγείο. Ακολούθως, διαμέσου ειδικού καθετήρα προωθείται το μπαλόνι στο σημείο τη στένωσης και γεμίζει με νερό, ώστε να συμπιεσθεί η αθηρωματική πλάκα και να γίνει η διάνοιξη της στένωσης. Τέλος, μέσω του καθετήρα γίνεται η τοποθέτηση ενδοπρόθεσης (stent), το οποίο παραμένει σταθερά στη θέση του και μετά την απομάκρυνση του μπαλονιού και του καθετήρα, έτσι ώστε ο αυλός του αγγείου παραμένει μόνιμα ανοικτός.

Η αγγειοπλαστική είναι μια μέθοδος που εκτελείται από επεμβατικούς καρδιολόγους και ενέχει πολύ μικρό ποσοστό επιπλοκών, είτε κατά τη διάρκεια της επέμβασης (αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου, αιμάτωμα στο σημείο παρακέντησης), είτε μεταγενέστερα, συνήθως λόγω κακής συμμόρφωσης του ασθενούς στις οδηγίες (θρόμβωση του stent).

Σε ένα ποσοστό έως 5% μπορεί να προκύψει και επαναστένωση το σημείο της επέμβασης.

4. Χειρουργική επέμβαση (αορτοστεφανιαία παράκαμψη – bypass):

   Η χειρουργική επέμβαση αορτοστεφανιαίας παράκαμψης (bypass) είναι μια αποτελεσματική θεραπευτική επιλογή, ιδίως για τη νόσο τριών αγγείων ή τη συμμετοχή της αριστερής στεφανιαίας αρτηρίας. Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει την παράκαμψη του αποκλεισμένου τμήματος της αρτηρίας. Για την παράκαμψη μπορούν να χρησιμοποιηθούν φλεβικά μοσχεύματα, όπως η μείζων σαφηνής φλέβα, ή αρτηριακά μοσχεύματα, όπως οι έσω μαστικές αρτηρίες (που βρίσκονται πίσω από το στέρνο) και οι κερκιδικές αρτηρίες (που βρίσκονται στον βραχίονα).

Κλινικές μελέτες και κατευθυντήριες οδηγίες από καρδιολογικές και καρδιοχειρουργικές εταιρείες υποστηρίζουν τη χρήση αρτηριακών μοσχευμάτων λόγω των ανώτερων μακροπρόθεσμων ποσοστών βατότητας και του μειωμένου κινδύνου επιπλοκών και επανεγχειρήσεων σε σύγκριση με τα φλεβικά μοσχεύματα. Τα αρτηριακά μοσχεύματα, ιδίως οι έσω μαστικές αρτηρίες, έχει αποδειχθεί ότι αυξάνουν σημαντικά τα ποσοστά επιβίωσης και παρέχουν στους ασθενείς καλύτερη ποιότητα ζωής. Πρόσφατες μελέτες υποδεικνύουν επίσης τη δεξιά μαστική αρτηρία ως εξαιρετική λύση όταν απαιτείται δεύτερο μόσχευμα, ενώ πλήρης αρτηριακή επαναιμάτωση μπορεί να επιτευχθεί με τη χρήση της κερκιδικής αρτηρίας ως τρίτο μόσχευμα.

Συνολικά, η χρήση αρτηριακών μοσχευμάτων στη στεφανιαία παράκαμψη προσφέρει βελτιωμένη επιβίωση του μοσχεύματος, ποσοστά βατότητας και χαμηλότερα ποσοστά επιπλοκών σε σύγκριση με τα φλεβικά μοσχεύματα.

Στεφανιαία νόσος: Πρόληψη

Η επιτυχής πρόληψη της στεφανιαίας νόσου απαιτεί διάφορα βασικά στοιχεία:

• Έναρξη τακτικής σωματικής δραστηριότητα
• Διακοπή καπνίσματος
• Αποβολή του υπερβολικού σωματικού βάρους
• Διατήρηση χαμηλών επιπέδων χοληστερόλης
• Διαχείριση υγιούς αρτηριακής πίεσης
• Αποτελεσματικός έλεγχος του σακχάρου στο αίμα
• Μείωση των επιπέδων άγχους, όσο αυτό είναι εφικτό